Grip op Sociaal Domein
Om grip te krijgen op blijvend stijgende kosten in het Sociaal Domein is het project Grip op Sociaal Domein opgestart. Hoofddoel is grip te krijgen op de kostenontwikkeling voor zowel de Wmo, Jeugd als Participatiewet, door inzicht te krijgen in de oorzaak van de stijgende kosten, prognoses te maken om de kosten in de toekomst voorspelbaar te houden en inzicht te krijgen in de reikwijdte van de wettelijke kaders om uiteindelijk scenario’s/ maatregelen te ontwikkelen gericht op het terugdringen (beheersbaar houden van) de stijging. In het kader van 'Grip op Sociaal Domein' is een maatregelenpakket samengesteld, waarbij gestuurd wordt op de volgende doelen:
- versterking van (financiële) beheersing en sturing;
- transformatie in processen en uitvoering;
- transformatie van aanbod en inhoud.
Voor wat betreft het doel 'versterking van (financiële) beheersing en sturing' zijn reeds tal van maatregelen genomen. Zo is er een rapportagemodel ontwikkeld op basis waarvan maandelijks inzicht gegeven kan worden in de cijfermatige ontwikkelingen op het gebied van Jeugdzorg, Wmo en Participatie. Daarnaast vindt onderzoek plaats op het gebied van Wmo waarbij de cijfers van afgelopen jaren worden geanalyseerd in samenhang met onder andere demografische ontwikkelingen binnen onze gemeente, met als doel betere prognoses te kunnen maken voor de toekomst. Deze prognoses helpen bij het nemen van gerichte maatregelen. Voor participatie heeft een doelmatigheidsonderzoek plaatsgevonden, waarin aanbevelingen zijn geformuleerd. Naar aanleiding hiervan is een plan van aanpak opgesteld met maatregelen die er toe moeten leiden dat gericht gestuurd kan worden op de beleidsdoelen in combinatie met de ingezette middelen. Ten slotte worden momenteel aanpassingen in de systemen doorgevoerd waardoor we de leemten in de informatievoorziening kunnen dichten.
De belangrijkste maatregel die we hebben genomen ten behoeve van de transformatie in processen en uitvoering betreft het toetsen van alle toekenningen binnen het sociaal domein. Alle door ons afgegeven beschikkingen worden getoetst. Enerzijds op proces, om te borgen dat registraties compleet zijn, anderzijds op inhoud, om bijvoorbeeld te beoordelen of voorliggende voorzieningen waar mogelijk worden ingezet. Dit heeft onder meer geleid tot het inzicht dat er cliënten zijn die een indicatie hebben voor ondersteuning vanuit de Wmo, die wellicht voor een indicatie vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz) in aanmerking komen. De Wlz moet worden beschouwd als voorliggende voorziening. In 2020 gaan we aan de slag met deze cliënten. Voor 2021 en verder verwachten wij met deze maatregel een besparing van € 200.000 te kunnen realiseren.
De maatregelen waar nu aan gewerkt wordt, gaan ons meer inzicht geven in welke aanpassingen nodig zijn in bijvoorbeeld het aanbod in het voorveld en wat nodig is voor transformatie van aanbod en inhoud. Zorgaanbieders worden ook meegenomen in deze ontwikkelingen en met hen wordt overlegd waar mogelijk zorg efficiënter en effectiever kan worden ingezet. Voorbeeld hiervan betreft de huishoudelijke ondersteuning. Door hier op een andere manier invulling aan te geven, zou dit wellicht goedkoper kunnen, met behoud van kwaliteit.
Beleidsveld 7.2 Lokale toegang
Huiselijk geweld en Veilig Thuis
Bij het vaststellen van de begroting 2020-2023 is het budget voor Veilig Thuis structureel verhoogd met € 55.000 in verband met toename van meldingen en oplopende wachttijden. Naast het wegwerken van de wachtlijst is tevens een onderzoek gestart naar andere werkwijzen bij huiselijk geweld en de organisatie van Veilig Thuis.
Dit onderzoek loopt nog, maar verwacht wordt dat Veilig Thuis zich gaat ontwikkelen naar ondersteunend expertise centrum en dat een belangrijk deel van uitvoerende taken lokaal wordt belegd. Dit zal leiden tot andere inzet van middelen (minder Veilig Thuis, meer lokale toegang en consulenten), waarbij nog niet is aan te geven welk effect dit heeft op het nu beschikbare budget. Vooralsnog wordt daarom geen budgettair effect opgenomen.
Beleidsveld 7.3 Participatie
Re-integratie Participatiewet
Door een extern bureau zijn aanbevelingen gedaan om de doelmatigheid en doeltreffendheid van de re-integratie te vergroten. De aanbevelingen zijn verwerkt in het project Grip op Sociaal Domein. De daarin opgenomen acties voor wat betreft re-integratie moeten allereerst leiden tot meer inzicht in de doelmatigheid, waarna vervolgens kan worden gekeken naar mogelijke besparingen. Via de stuurgroep wordt het project gemonitord en waar nodig bijgestuurd.
Sociale Werkvoorziening (SW) en begeleidende participatie
Algemene ontwikkeling binnen de SW is dat de arbeidsproductiviteit van de groep gedetacheerden daalt danwel dat de begeleidingsbehoefte toeneemt. Dit wordt onder andere veroorzaak door het ouder worden en de (fysieke) beperkingen van deze doelgroep. De verwachting is dat de komende jaren het aantal gedetacheerden afneemt en het aantal beschut binnen toeneemt. Dit leidt tot minder opbrengsten (vanuit detacheringen) en hogere begeleidingskosten. Ook is sprake van stijgingen van het loon conform CAO.
Vanuit Stichting Dalfsen Werkt zijn er dienstverleningsovereenkomsten met twee SW bedrijven. Beide lopen op 31 december 2020 af. In 2020 vindt daarom een nieuwe aanbesteding plaats voor de begeleiding van SW-ers. Daarbij wordt ook gekeken in hoeverre de teruggang van gedetacheerd naar beschut binnen kan worden afgezwakt en hoe de stijging in de begeleidingskosten beperkt kan worden. De financiële consequenties worden in de betreffende paragraaf vermeld.
Beleidsveld 7.4 Preventie
Integreren vrijwilligers- en mantelzorgbeleid
De huidige beleidsnota mantelzorg en vrijwilligersbeleid kent een looptijd tot en met 2020. In mei hebben wij de raad voorgesteld het huidige beleid te verlengen en deze in de loop van 2021 onderdeel te maken van het welzijnsbeleid. Mantelzorg en vrijwilligersbeleid zijn in de praktijk al onderdeel van het voorliggende veld en het welzijnsbeleid. Door het beleid te integreren ontstaat er (nog) meer samenhang, waardoor de doelen van het beleid nog beter op elkaar aansluiten en elkaar zo optimaal mogelijk versterken. Het nieuwe welzijns-/ voorveld beleid wordt in 2021 voorgelegd aan de gemeenteraad.
Beleidsveld 7.6 WMO
Uitstel lokale verdeling middelen beschermd wonen en maatschappelijke opvang
In de PPN 2020-2023 is opgenomen dat de financiële middelen voor beschermd wonen en maatschappelijke opvang per 2021 naar de gemeente gaan. Dit is voor beschermd wonen bijgesteld naar 2022 met een ingroeipad van 10 jaar. Hoe het verdeelmodel er uit komt te zien en welke financiële consequenties dit heeft voor de gemeente Dalfsen is nog niet duidelijk.
Voor maatschappelijke opvang geldt dat pas in 2026 een besluit wordt genomen hoe deze middelen worden verdeeld. Tot die tijd zullen deze middelen naar de centrumgemeente blijven gaan.
Hulp bij het Huishouden
In 2020 is het abonnementstarief ook in gegaan voor onze algemene voorziening Hulp bij het Huishouden, waardoor inwoners € 19 per maand gaan betalen in plaats van € 660 per 4 weken. Het aantal cliënten dat gebruik gaat maken van de algemene voorziening HH zal hierdoor stijgen. Vanuit onze gecontracteerde zorgaanbieders zijn al signalen dat ze een toename ervaren van het aantal mensen dat een beroep doet op de algemene voorziening HH en ook in aanmerking komt volgens de criteria. Wij zien zelf al sinds 2018 een stijging van het aantal cliënten. Deze stijging zet zich sindsdien door. In de eerste periode van 2020 loopt de stijging van het aantal cliënten op ten opzichte van de periode hiervoor.
Wmo begeleiding
De kosten voor Wmo-begeleiding zijn in 2019 gestegen t.o.v. 2018. In het kader van 'Grip op sociaal domein' heeft er onlangs een onderzoek plaatsgevonden, uitgevoerd door een extern bureau, om deze stijging te kunnen verklaren. Daarnaast zijn er in het kader van Grip op Sociaal Domein acties uitgezet om besparingen te realiseren. Alle indicaties Wmo-begeleiding worden nagelopen om te kijken of er mogelijk sprake kan zijn van overgang naar de Wet langdurige zorg (Wlz).